Μουσείο, Αρχαιολογικό Πειραιά

Το μουσείο στεγάζεται σε ένα κτίριο του 1966 (Χαριλάου Τρικούπη 31). Ανακαινίστηκε και εμπλουτίστηκε με τη συλλογή κεραμικής και μικροαντικειμένων το 1998, την ίδια χρονιά που τελείωσε και η αναστήλωση του μεγαλύτερου ταφικού μνημείου στην Ελλάδα, το οποίο μπορείτε πλέον να θαυμάσετε στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα του ισογείου. Η χρονολογική σειρά τοποθέτησης των εκθεμάτων επιβάλλει να ξεκινήσει κανείς από τον πρώτο όροφο και να καταλήξει στο ισόγειο. Η περιήγησή σας πρέπει να αρχίσει λοιπόν από τον προθάλαμο του πρώτου ορόφου, όπου θα έχετε την ευκαιρία να δείτε το μοναδικό για το μέγεθός του και την εποχή του χάλκινο έμβολο τριήρους του 4ου αι. π.Χ. Κοντά σ’ αυτό εκτίθενται ένας μαρμάρινος οφθαλμός τριήρους και λίθινες πυραμιδοειδείς άγκυρες. Παρατηρήστε με προσοχή το σπάνιο μετρολογικό ανάγλυφο που απεικονίζει μετρικές μονάδες, όπως η σπιθαμή και το πόδι, και την αγορανομική επιγραφή του 1ου αι. π.Χ., στην οποία είναι χαραγμένες οι ονομασίες και οι τιμές ενός εφθοπωλείου, ενός εστιατορίου ανάλογου του σημερινού πατσατζίδικου. Δείτε επίσης το μαρμάρινο μετρητή για τον έλεγχο των υγρών. Mπροστά από την είσοδο της δεύτερης αίθουσας υπάρχει μία προθήκη με ευρήματα από ιερά της Αττικής που χρονολογούνται από τον 8ο έως τον 4ο αι. π.Χ., η οποία περιλαμβάνει όπλα, προτομές και ειδώλια γυναικείων μορφών. Μια άλλη προθήκη είναι αφιερωμένη στο πρώτο εκτός Κρήτης μινωικό ιερό κορυφής του Αγίου Γεωργίου Κυθήρων, στο οποίο βρέθηκαν μεταξύ άλλων πολλά αναθηματικά μέλη και μινωικά ειδώλια λατρευτών. Η δεύτερη αίθουσα είναι αφιερωμένη στην κεραμική και καλύπτει την περίοδο 1500 έως 300 π.Χ. Ξεκινά με τα πρώτα σε χρονολογική σειρά ευρήματα της μυκηναϊκής περιόδου, όπως αυτά από το ιερό στον Άγιο Κωνσταντίνο Μεθάνων και από τους τάφους της Βούλας και της Βάρκιζας. Συνεχίζει με αντιπροσωπευτικά δείγματα της γεωμετρικής τέχνης από τους Τράχωνες και τη Σαλαμίνα, από όπου προέρχεται και ο σπάνιος πρωτογεωμετρικός αμφορέας που φέρει τυλιγμένο γύρω από το λαιμό του το ξίφος του νεκρού, και με δείγματα κορινθιακής κεραμικής από πολλά εργαστήρια της Αττικής, για να καταλήξει σε αγγεία μελανόμορφου και ερυθρόμορφου ρυθμού. Το Μουσείο του Πειραιά διαθέτει μια πλούσια συλλογή από αττικά αγγεία, όπως η μελανόμορφη λήκυθος με την παράσταση θυσίας τράγου από την Kαλλιθέα και ο μεγάλος ερυθρόμορφος αμφορέας με την παράσταση της συλλογής του λαδιού από τις ιερές ελιές της Αττικής παρουσία της ίδιας της θεάς Αθηνάς. Eνδιαφέρον παρουσιάζουν οι λουτροφόροι με παραστάσεις γάμου και τα μελαμβαφή αγγεία με τη μονόχρωμη θαμπή διακόσμηση, που αποτελούν μίμηση μεταλλικών αγγείων. Η επόμενη προθήκη της αίθουσας είναι αφιερωμένη σε αντικείμενα από την καθημερινή ζωή των παιδιών, των γυναικών και των αντρών της αρχαίας Ελλάδας. Από τον κόσμο των παιδιών εκτίθενται μικρογραφίες, απομιμήσεις αγγείων, κουδουνίστρες, κούκλες με κινητά μέλη, ένα όστρακο με χαραγμένο επάνω του ένα αλφαβητάριο και πολλά παιχνίδια. Γυναικείας χρήσης είναι τα αρωματοδοχεία από αλάβαστρο, τα κάτοπτρα, τα μαγειρικά σκεύη και ένας πρωτόγονος αργαλειός, ενώ ο ιδιωτικός βίος των αντρών αντιπροσωπεύεται με αντικείμενα από το γυμναστήριο, με δύο αρχαϊκά κράνη από τους πολεμικούς αγώνες και με σύνεργα ψαρέματος και ιατρικά εργαλεία. Τα τέσσερα μεγάλα χάλκινα αγάλματα της τρίτης και τέταρτης αίθουσας, που βρέθηκαν το 1959, συγκαταλέγονται μεταξύ των 35 περίπου παρόμοιων αγαλμάτων όλων των εποχών που σώζονται σε όλο τον κόσμο. O ύψους 1,95 μ. Απόλλων του Πειραιά είναι ο μοναδικός σωζόμενος χάλκινος κούρος και θεωρείται το αρχαιότερο ελληνικό χυτό άγαλμα, με πιθανή χρονολογία κατασκευής γύρω στα 500 π.Χ. Το άγαλμα αυτό, που θα προκαλέσει πιθανόν και το δικό σας θαυμασμό, παρουσιάζει το θεό Aπόλλωνα να τείνει το δεξί χέρι, όπου κρατούσε φιάλη για σπονδή. Έχει πρόσωπο με αυστηρά χαρακτηριστικά και χέρια ελεύθερα από τον κορμό, ενώ προβάλλει το δεξί πόδι, σε αντίθεση με τους άλλους μαρμάρινους κυρίως κούρους που προβάλλουν το αριστερό. Τα τρία αγάλματα της επόμενης αίθουσας είναι αντιπροσωπευτικά μιας άλλης εποχής της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Tοποθετούνται πιθανότατα στον 4ο αι. π.Χ. και αποτέλεσαν αντικείμενο συζητήσεων για την ερμηνεία, την ακριβή χρονολόγηση και το δημιουργό τους. Η μεγάλη Άρτεμις, ύψους 1,94 μ., είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή, με τον πλούσιο χιτώνα και την όμορφη κίνηση, όπως και η μικρή Άρτεμις, η οποία βρίσκεται αρκετά κοντά στην αντίληψη της κλασικής περιόδου για τη θεά του κυνηγιού. Η υπερφυσική Αθηνά, ύψους 2,35 μ., είναι ντυμένη με πέπλο και στο κεφάλι φέρει κορινθιακή περικεφαλαία με γλαύκες, γρύπες και λοφίο. Στην αίθουσα 5 υπάρχει η αναπαράσταση ενός αρχαίου ιερού με ευρήματα από διάφορα ιερά του Πειραιά. Τον πυρήνα αποτελεί ο ναΐσκος με το λατρευτικό άγαλμα του 4ου αι. π.Χ. της μητέρας των θεών Κυβέλης, με ένα λιοντάρι να τη συνοδεύει, που βρέθηκε στο Μοσχάτο. είναι αντίγραφο παρόμοιου αγάλματος του Φειδία και αποδίδεται στο μαθητή του Αγοράκριτο. Στην ίδια αίθουσα εκτίθενται μια σειρά μικρών ναΐσκων της Κυβέλης και μερικά από τα καλύτερα αναθηματικά ανάγλυφα της συλλογής του μουσείου. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν ένα που αναπαριστά τον Ασκληπιό να απλώνει τα χέρια του στον ασθενή και τα δύο επόμενα με την αναπαράσταση νεκρόδειπνου. Στην τελευταία αίθουσα του πρώτου ορόφου (αίθουσα 6) εκτίθεται η συλλογή επιτύμβιων αναγλύφων του 5ου και 4ου αι. π.Χ. που διαθέτει το μουσείο. Oι επιτύμβιες στήλες αποτελούν μία από τις αρχαιότερες μορφές της καλλιτεχνικής δημιουργίας, και είναι αφιερωμένες συνήθως σε όσους πέθαναν νέοι, καθώς και σε νεαρές γυναίκες που πέθαναν κατά τον τοκετό, θέματα που θα δείτε να επαναλαμβάνονται σε αυτή τη συλλογή. Εδώ εκτίθενται επίσης μαρμάρινες επιτύμβιες λήκυθοι, καθώς και έξι επιτύμβια ανάγλυφα εξαιρετικής τέχνης, μεταξύ των οποίων αυτό με τη σπάνια παρουσία ηθοποιού που κρατά μια τραγική μάσκα, η στήλη της θλιμμένης Φιλούς και η σημαντική για την πλαστική της αυτονομία και εκφραστικότητα των μορφών στήλη του Άνδρωνος, ο οποίος αναπαρίσταται να αποχαιρετά το γιο του. Στο ισόγειο εκτίθενται ευρήματα επιτύμβιας τέχνης του 350-315 π.Χ., λίγο πριν την απαγόρευσή τους. Εδώ οι μορφές που απεικονίζονται είναι μεμονωμένες και οι εκφράσεις των προσώπων επιτηδευμένες, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι στερούνται καλλιτεχνικής αξίας. Πιο κάτω θα σας υποδεχτεί ένας επιτύμβιος λέοντας που βρέθηκε στο Μοσχάτο και ένας αετός που κρατά ένα φίδι, δείγματα της υπερβολής των ταφικών μνημείων που χαρακτηρίζει αυτή την περίοδο. Στην όγδοη αίθουσα, την πιο μεγάλη του μουσείου, θα εντυπωσιαστείτε από την ύψους 3,50 μ. επιτύμβια στήλη του Παγχάρους, μοναδικό για το μέγεθός του και το διάκοσμό του εύρημα, ενώ θα θαυμάσετε τις εκφραστικές θλιμμένες μορφές των υπόλοιπων αναγλύφων. Aνάμεσά τους ξεχωρίζει το τυπικό δείγμα οικογενειακού επιτύμβιου που αναπαριστά μία ένθρονη γυναίκα, τον άντρα της όρθιο μπροστά, τη μητέρα της δίπλα του και τη θεραπαινίδα που κρατά το μωρό με το σκουφάκι, στη γέννηση του οποίου πέθανε η νεαρή γυναίκα. Αυτό όμως που θα κλέψει την προσοχή σας είναι το δείγμα της τελευταίας περιόδου της εξέλιξης της επιτύμβιας τέχνης, που βρέθηκε στην Καλλιθέα το 1968. Πρόκειται για το ταφικό μνημείο, ύψους 7 μ., του μετοίκου Νικηράτου και του γιου του, το οποίο χρονολογείται γύρω στο 325 π.Χ. Αποτελείται από ένα βάθρο που επιστέφεται από ζωφόρο με παραστάσεις αμαζονομαχίας, τρεις βαθμίδες με ανάγλυφες παραστάσεις και ένα ναΐσκο με δύο ιωνικούς κίονες, κάτω από τη στέγη του οποίου προβάλλεται ο γυμνός γιος στη μέση, έχοντας τον πατέρα του στα δεξιά του και ένα νεαρό δούλο στα αριστερά, ο οποίος του κρατά το ιμάτιο. Η υπερβολή που χαρακτήριζε τέτοια μνημεία οδήγησε τον Δημήτριο τον Φαληρέα να τα απαγορεύσει, γύρω στο 310 π.X., και έτσι οι Αθηναίοι στράφηκαν ξανά προς τις σεμνές λουτροφόρους, όπως αυτή του μαθητή του Σωκράτη Λύσιδος, που εκτίθεται απέναντι από το Μνημείο της Καλλιθέας, στην κορυφή της σκάλας. Η επίσκεψή σας στο μουσείο θα τελειώσει με γλυπτά της ελληνιστικής περιόδου των αιθουσών 9 και 10, όπως ένας γυναικείος κορμός, μια καθισμένη νύμφη, ρωμαϊκά αντίγραφα του αετώματος του Παρθενώνα, το άγαλμα ενός νέου και το υπερφυσικό πορτρέτο του αυτοκράτορα Αδριανού. Στην αίθουσα 9 εκτίθεται και μία σειρά από μαρμάρινους διακοσμητικούς πίνακες που είχαν κατασκευαστεί σε βιοτεχνία της Aττικής και προορίζονταν για τη Pώμη, όταν το πλοίο που τους μετέφερε ναυάγησε στο λιμάνι του Πειραιά. Tα θέματά τους αποτελούν μίμηση αρχαϊκών και κλασικών προτύπων με ομοιόμορφα σχήματα και βρέθηκαν το 1933. Τμήμα της όγδοης αίθουσας του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά, στην οποία εκτίθενται επιτύμβια ανάγλυφα. Μερική άποψη του προθαλάμου του πρώτου ορόφου του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά. Μερική άποψη της πέμπτης αίθουσας του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά, με σημαντικότερο εύρημα το λατρευτικό άγαλμα της μητέρας των θεών Κυβέλης. Μερική άποψη της τρίτης και της τέταρτης αίθουσας του πρώτου ορόφου του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά με τα τέσσερα μεγάλα χάλκινα αγάλματα. Άποψη της εισόδου του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά. Τμήμα της έκτης αίθουσας του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά· με επιτύμβια ευρύματα του 5ου και 4ου αι. π.X. Το ταφικό μνημείο του Νικηράτου (Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά). Ο «Απόλλων του Πειραιά» (Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά). Μερική άποψη του ισογείου του Αρχαιολογικού Μουσείου Πειραιά με ευρήματα επιτύμβιας τέχνης.